Verbaal-adjectieven

Ingelogd als Gast

Conversatietekst




Geluidsbestand downloaden

どうですか。美味しいですか。Dō desu ka? Oishii desu ka?En? Is het lekker?
いやあ、美味しいですね。Iyaa, oishii desu ne. Ja, inderdaad.
海老は食べませんか。Ebi wa tabemasen ka?Eet u de garnalen niet op?
いや、海老はあんまり美味しくないです。Iya, ebi wa anmari oishikunai desu.Nou, de garnalen zijn niet zo lekker.
そうですか。じゃあ、私、頂きますね。Sō desu ka. Jaa, watashi, itadakimasu ne.O. Dan neem ik ze wel.
え?そんな!E? Sonna!Wat? Niet te geloven…




どうですか。美味しいですか。Dō desu ka? Oishii desu ka?En? Is het lekker?


betekent hoe en niets meer of minder dan dat. Letterlijk betekent de eerste zin dus: hoe zijn? Dit is in het Japans net zo veelzeggend als het Nederlandse niets betekenende en?, waarop je vaak antwoordt: en wat?

Blijkbaar vindt mevrouw Suzuki ook dat ze niet erg duidelijk is geweest. Vandaar dat ze herformuleert met de volgende zin.

美味しい
Letterlijk zou je deze tekens uitspreken als bimishii, maar de juiste uitspraak is oishii (lekker zijn). De tekens zijn zogenaamde ateji (jukujikun voor de kenners): ze hebben niets met de uitspraak van het woord te maken, maar zijn er later puur voor de betekenis (mooie smaak) bij bedacht.


Oishii (lekker) is een nieuwe woordsoort. Wat nu volgt is heel belangrijk: in tegenstelling tot het Nederlandse lekker, is oishii geen bijvoeglijk naamwoord. Het is een zogenaamd verbaal-adjectief. Dat is een woordsoort die we in het Nederlands niet kennen.

Een verbaal-adjectief is een woordsoort waarin zowel een bijvoeglijk naamwoord (lekker) als het werkwoord zijn zitten opgesloten. Strikt gesproken betekent de zin oishii dus niet lekker. Nee, het betekent lekker zijn, ofwel het is lekker.

Maar als dat zo is, waarom staat er achter de zin dan alsnog desu (zijn)? Is dat niet een beetje dubbelop? Je krijgt dan toch lekker zijn zijn?

Inderdaad, dat klopt. Dat komt omdat desu in dit geval niets met zijn te maken heeft. In tegenstelling tot wat je tot nu toe gewend was, betekent desu in deze zin geen zijn, maar is het puur een woord dat de zin ‘verheft’ tot de neutrale beleefdheidsvorm. Zonder desu zou de zin ook kloppen, maar zinnen met een verbaal-adjectief dat niet wordt gevolgd door desu komen in het Japans één beleefdheidsniveau lager uit. Je spreekt dan in de zogenaamde ‘botte’ stijl, die uitsluitend onder/tegen kinderen of tegen zéér goede vrienden van ongeveer dezelfde leeftijd wordt gebruikt (het soort vrienden waarvan je er in Nederland over het algemeen maar twee of drie hebt).

Had je oishii gewoon als een bijvoeglijk naamwoord beschouwd (lekker) en desu als het werkwoord zijn gelezen, dan was je uiteindelijk op precies dezelfde vertaling uitgekomen. Toch moet je dit niet doen, omdat we op het bovenstaande concept van verbaal-adjectieven steeds verder zullen borduren en je met die uitleg uiteindelijk hopeloos in de knoop komt te zitten. Leer jezelf dus nu alvast aan dat het werkwoord zijn al in een verbaal-adjectief opgesloten zit en dat desu achter een verbaal-adjectief géén zijn betekent, maar puur dient om de zin naar het gewenste beleefdheidsniveau te tillen (in dit geval neutraal beleefd).

Met ka maken we de zin vragend en krijgen we lekker zijn?



いやあ、美味しいですね。Iyaa, oishii desu ne. Ja, inderdaad.


Het antwoord is eenvoudig: wat zal ik zeggen... lekker zijn, nietwaar. Deze iyaa is langgerekter dan de iya (nee) die we eerder geleerd hebben. Het woord betekent ook iets anders. Het is een uitroep die wordt geslaakt als je wilt aangeven dat je nog nadenkt over de formulering van de volgende zin: wat zal ik zeggen... In het Nederlands komt dit wat overdreven over; er valt dus iets voor te zeggen om het in de vertaling gewoon weg te laten.

Zoals je al ziet, betekent ne hier niet nietwaar, want dat zou een onlogisch antwoord zijn. Als je ne in een antwoord op een vraag gebruikt, beaam je wat de andere persoon je zojuist heeft gevraagd. In het Nederlands gebruiken we dan het woord inderdaad.
Opnieuw zien we het verbaal-adjectief oishii (lekker zijn). Desu betekent geen zijn, maar tilt de zin uitsluitend naar het juiste beleefdheidsniveau.

海老
Nog een voorbeeld van ateji. Letterlijk zou je deze tekens uitspreken als kairō, maar de juiste uitspraak is ebi (garnalen). De tekens (zee + oude man) zijn later bij het reeds bestaande woord ebi bedacht. Ze zijn afgeleid van het feit dat garnalen met hun baard en kromme rug aan een oude man doen denken. Kanji kunnen in het Japans trouwens meerdere uitspraken hebben; vandaar dat de uitspraken in de lijst onder aan de les soms afwijken van de uitspraak in bepaalde woorden die je al geleerd hebt.




海老は食べませんか。Ebi wa tabemasen ka?Eet u de garnalen niet op?


Ebi zijn garnalen. Merk op dat het Japans nauwelijks onderscheid kent tussen enkel- en meervoud. Ebi kan dus zowel garnaal als garnalen betekenen.

Wat betreft garnalen, niet eten? De ontkennende wijs van het werkwoord zou je moeten herkennen uit de vorige les.



いや、海老はあんまり美味しくないです。Iya, ebi wa anmari oishikunai desu.Nou, de garnalen zijn niet zo lekker.


De moeilijkste zin van deze les. Vergeet heel even het woord anmari en kijk naar de volgende zin: Iya, ebi wa oishikunai desu. Nee, wat betreft garnalen…, en daarna loop je vast.

Je zult nu zien waarom je oishii (lekker) in de eerste zin moest lezen als een verbaal-adjectief in plaats van een bijvoeglijk naamwoord.

Het ‘bijvoeglijke naamwoord’ lekker wordt hier namelijk in de ontkennende wijs gezet. In zekere zin zou je oishikunai dus kunnen lezen als onlekker zijn ofwel niet lekker zijn. Hierbij vervoeg je het verbaal-adjectief als volgt:


verbaal-adjectief
stam (verbaal-adjectief - i)ontkennende wijs (stam + kunai)

oishii (lekker zijn)
oishi-oishikunai (niet lekker zijn)


Nu komen we al een stukje verder: Nee, wat betreft garnalen, niet lekker zijn…

De zin wordt afgesloten met desu, en zoals je eerder hebt gelezen, moet je desu na een verbaal-adjectief niet lezen als zijn, maar als een woord dat de zin naar het neutrale beleefde niveau tilt. De vertaling blijft dus Nee, wat betreft garnalen, niet lekker zijn.

Omdat desu in dit geval geen werkwoord is, mag je de zin dus nooit ontkennen als oishii de wa nai desu. Dit is absoluut fout.

In de zin stond ook nog het woordje anmari. Los betekent het in dit geval niks. Je moet het lezen in combinatie met de ontkenning -kunai in oishikunai. Oishikunai betekent niet lekker zijn, anmari oishikunai betekent niet zo lekker zijn. Hiermee vlakken we de bewering dat de garnalen niet lekker zijn ietwat af, want in het Japans komt een keiharde ontkenning (de garnalen zijn niet lekker) veel harder over dan in het Nederlands (deze garnalen zijn niet te vreten).

Ga in het Japans spaarzaam om met boude beweringen en probeer eigenzinnige meningen enigszins in te kleden. In Nederland wordt directheid vaak aangeprezen als een goede eigenschap, maar in Japan werken de dingen nu eenmaal anders. Als je dat niet leuk vindt en als een bulldozer tekeer wilt gaan, ga je geen vrienden maken in het land en kun je beter meteen stoppen met deze cursus.

Je kunt in Japan wel degelijk je mening ventileren, maar je zult het omzichtig en diplomatiek moeten doen. Daarmee bereik je veel meer, en het kost nog minder energie ook. Daarnaast zul je ook veel meer indruk maken als je écht een keer boos moet worden.

We vlakken de zin dus af. Wie weet gaat mevrouw Suzuki wel voor de lunch betalen, of is zij degene die het restaurant met zorg heeft uitgekozen. Als je zegt dat de garnalen niet te vreten zijn, zou je haar wel eens voor het hoofd kunnen stoten. Kleed het dus netjes in. Je doel is om de garnalen te laten staan, niet om mevrouw Suzuki in verlegenheid te brengen: Nee, wat betreft garnalen, niet zo lekker zijn. Kijk, dat klinkt al stukken beter.



そうですか。じゃあ、私、頂きますね。Sō desu ka. Jaa, watashi, itadakimasu ne.O. Dan neem ik ze wel.


Achteraf gezien hebben we ons misschien toch te veel zorgen gemaakt, maar better safe than sorry. Mevrouw Suzuki houdt wel van een geintje, maar dat kon jij ook niet weten. Zo zijn, vraagt ze. Ze laat zich dit geen twee keer zeggen en grist zo de garnalen van je bord. Dit gaat zo ongeveer tegen alle omgangsvormen in, maar mevrouw Suzuki is nog jong en ze mag je wel. Goed, ik, ontvangen, oké?

Itadakimasu komt van het werkwoord itadaku, dat ontvangen betekent. Dit is tevens je eerste kennismaking met keigo, woorden in het Japans die een hiërarchische relatie aangeven.

Je zult er al snel achterkomen dat Japan een zeer hiërarchische maatschappij is, waarin exact wordt bepaald wat jouw status op de maatschappelijke ladder is ten opzichte van die van andere mensen.

Dit begint al bij het uitwisselen van de visitekaartjes, waarbij direct wordt ingeschat of de persoon met wie je te maken krijgt hoger of lager dan jou op de ladder staat. Op basis daarvan zal een Japanner meteen een inschatting maken van het beleefdheidsniveau dat hij gaat hanteren.

In het Nederlands maken we zo’n inschatting ook: als jij in Nederland kennismaakt met een oud vrouwtje van 80 jaar, zul je ook u zeggen in plaats van jij. Maar als je een jonge blom tegenkomt, zul je haar direct aanspreken met jij. In Japan wordt die afweging ook gemaakt, al zitten de zaken in het Japans veel en veel complexer in elkaar.

Itadakimasu wordt vertaald als ontvangen, maar eigenlijk betekent het ontvangen van een hogere. Je kunt het daarom uitsluitend en alleen voor jezelf gebruiken. Zou je zeggen dat mevrouw Suzuki iets moet itadakimasu, dan impliceer je dat ze iets van een hogere (jou) ontvangt, en dat ze dus lager op de ladder staat dan jij. Da’s net zoiets als iemand in Nederland aanspreken met snotneus of knul.

Mevrouw Suzuki doet dus iets ondeugends, maar blijft tegelijkertijd wel beleefd. Ze grist de garnalen van je bord en zegt ik ontvang (deze garnalen) van iemand die hoger is dan ik. Dat is in het Nederlands te veel informatie, dus uiteindelijk korten we dat af tot dan neem ik uw garnalen wel.

Itadakimasu (ontvangen van een hogere) is trouwens ook het Japanse idioom voor eet smakelijk (je zou het in dat geval kunnen interpreteren als ik ontvang (dit eten) nederig). Maak niet de fout die alle Nederlandse obers maken als ze een Japanse groep in hun restaurant krijgen: de Japanners smakelijk eten wensen met itadakimasu, omdat dat de vertaling is die ze in de Hoe & Wat Japans hebben gelezen voor Eet smakelijk.

Eigenlijk zegt de ober dan namelijk geen eet smakelijk, maar ik ontvang dit eten nederig. De Japanners zullen dan denken dat de ober gezellig gaat mee-eten, en je begrijpt dat dit nogal wat vragen zal oproepen.

Omdat itadakimasu ontvangen van een hogere betekent, kan het in deze context alleen op jezelf slaan, en nooit op een ander. Er zijn twee uitzonderingen: a) je wilt expliciet aangeven dat je je verheven voelt en b) je suggereert dat de ander iets gaat krijgen van een derde die veel hoger op de ladder staat. In deze context is daar echter absoluut geen sprake van.

Omdat itadakimasu dus op jezelf slaat, zit het onderwerp van de zin eigenlijk al in het werkwoord opgesloten: ik ontvang. Dat verklaart nogmaals waarom het Japanse eet smakelijk alleen op jezelf kan slaan.

Desalniettemin vinden we in de hele zin (jaa, watashi, itadakimasu ne) gewoon het Japanse woord voor ik terug. Je mag het weglaten. Meestal gebeurt dat ook, maar het hoeft niet!



え?そんな!E? Sonna!Wat? Niet te geloven…


Als bonus twee uitroepen. E is echt een uitroep van verbazing: het betekent wat?!, als in wat krijgen we nou?! Nani betekent ook wat, maar wordt slechts heel specifiek gebruikt voor wat in vragende zinnen (wat zei je, wat wil je, wat gaan we doen, enzovoort).

De tweede uitroep is sonna, letterlijk zo’n. Dat mag je lezen als de zoiets in zoiets heb ik nog nooit meegemaakt!


Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!


Woordenlijst


どうhoe(Les 5)
desuですzijn; [tilt zin naar neutrale beleefdheidsvorm](Les 1)
ka?(Les 1)
Oishii美味しいlekker zijn(Les 5)
Iyaaいやあwat zal ik zeggen(Les 5)
nehè, nietwaar, toch, inderdaad(Les 1)
Ebi海老garnaal(Les 5)
wawat betreft(Les 1)
tabemasen食べませんniet eten(Les 5)
Iyaいやnee; nou...(Les 2)
anmariあんまりniet zo [in ontkenning](Les 5)
oishikunai美味しくないniet lekker zijn(Les 5)
そうzo(Les 1)
Jaaじゃあin dat geval, dan(Les 2)
watashiik(Les 1)
itadakimasu頂きますontvangen (nederig)(Les 5)
Ewat(Les 5)
Sonnaそんなniet te geloven(Les 5)

Nieuwe tekens


dobischoonheid
ajismaakumizee
oudbischoonheid
ajismaakitadaontvangen (nederig)
ki

Oefeningen


1. Is het lekker?
2. Is het niet lekker?
3. En?
4. Drinkt meneer Yamaha geen bier?
5. Zijn de garnalen niet lekker?
6. Is het bier lekker?
7. Nou, het bier is niet zo lekker.
8. Nou, dan neem ik het wel.
9. Wat?
10. Niet te geloven!


Herhalingsoefeningen

Beweeg de muis over de vragen om de antwoorden weer te geven. Deze vragen worden automatisch en willekeurig geselecteerd uit vorige lessen. Je kunt soms meerdere keren dezelfde vraag krijgen.

1. Ja, inderdaad.
2. Meneer Kawasaki neemt zeebrasem.
3. Ik neem bier.
4. Wat is de masu-vorm van kuru (komen)?
5. O.
6. Ik ben Suzuki.
7. Hij is een Nederlander.
8. Eén bier?
9. Ik ben geen Japanner.
10. Ober!
11. Noah is geen vis.
12. Ik wil graag bier.
13. Wat is de masu-vorm van suru (doen)?
14. Ja, ik drink iets.
15. Ik neem bier.
16. Ober!
17. Ja?
18. Wat is de masu-vorm van suru (doen)?
19. Mevrouw Tasaki eet zeebrasem.
20. Ik neem bier.

Vragen en reacties

21-12-2008, 01:05

Dit onderwerp heeft 6 abonnees
Pagina 1 2 3 4 5 6 7 8

Dit artikel heeft 67 reacties. Dit is reactiepagina 1 van 8.

Hallo gast, alleen geregistreerde en ingelogde gebruikers kunnen op dit artikel reageren. Log in of registreer.



Vragen over de Japanse taal? Registreer je en reageer op dit artikel. Wij geven binnen 24 uur antwoord.



16-08-2019, 11:50 Arjan Bouter (7 reacties)
Citeren
Loek, dit is als je het zo uitlegt echt onwijs logisch! Bedankt ...dit was echt een hersenkraker voor mij..nu kan ik weer rustig verder haha.
16-08-2019, 11:44   Loek van Kooten (7090 reacties)
Citeren
Beste Arjan,

Nee, met het adjectief in de verleden tijd is de zin fout. De film is namelijk nog steeds interessant.

おもしろい映画をみました
Ik heb een film gezien die interessant is

おもしろかった映画をみました
Ik heb een film gezien die interessant was
16-08-2019, 11:40 Arjan Bouter (7 reacties)
Citeren
Hey Loek, ik heb een vraag betreffende het vervoegen van adjectives. In een leerboek zag ik de volgende tekst staan: Ik zag een interessante film gisteren. Deze zin wordt vertaald als: きのう、おもしろい映画をみました。De zin is in de verleden tijd, maar alleen het werkwoord zien wordt vertaald naar de verleden tijd en niet de adjective interessant. Was de zin ook goed geweest als de adjective naar de verleden tijd was omgezet en het werkwoord in de tegenwoordige tijd? Zo nee, waarom is deze zinsopbouw anders dan bij 1 zoals: De film was interessant. Heeft dit te maken met de vervoeging van adjectives die alleen toegepast wordt bij de constructie X = Y? Alvast bedankt, Arjan.
31-03-2016, 17:11 Bryan Sotem (75 reacties)
Citeren
ありがとうございます!
31-03-2016, 09:53   Loek van Kooten (7090 reacties)
Citeren
Ook dat heet ateji.
30-03-2016, 22:21 Bryan Sotem (75 reacties)
Citeren
Hallo Loek ik vroeg me iets af.

Ik weet dat als "kanji" puur voor de betekenis gebruikt worden "Ateji" heten.

Maar hoe heet het als de betekenis niet gebruikt wordt en juist de klanken??

zoals in "包丁" ("hōchō; keukenmes").


宜しくお願いしいます!
14-01-2015, 15:08  Thijs (373 reacties)
Citeren
Mijn dank Loek!
14-01-2015, 15:05   Loek van Kooten (7090 reacties)
Citeren
Dat is alleen voor zakenmensen!
14-01-2015, 15:01  Thijs (373 reacties)
Citeren
Goedemiddag Loek,

Ik heb een vraagje over de visitekaartjes.

Als ik op vakantie ga naar Japan, is het dan ''handig'' dat ik ook visitekaartjes bij me heb als vakantieganger?

of is dat meer voor zakenmensen (in Japan)?

Alvast bedankt voor je antwoord!

Thijs
27-11-2012, 21:53   Loek van Kooten (7090 reacties)
Citeren
Ja, maar dat is wel een stuk formeler (niet per se beleefder, maar formeler).

Nieuw forumonderwerp / Volgende pagina >>




Officieel gelicenseerd door 3A Corporation, de makers van Minna no Nihongo: de hoogst aangeschreven leermethode voor de Japanse taal.

Leer Japans met Loek van Kooten, drs. Japanologie, en zijn vrouw Rumi Tasaki, native Japanse met afstudeerrichting Engelstalige literatuur. Zowel Loek als Rumi zijn al 29 jaar fulltimevertaler Japans. Onze klanten: link.
Discord

Programma vandaag

Dinsdagavond (19.30 - 22.30)
8 van de 9 leerlingen aanwezig
waarvan 7 leerlingen in lokaal

CH15: ~という、~度に、~に関する、~に関して、~に関しての、~訳ではない、~のではないか、~のである、~程のものではありません、~だけじゃなく、~といえば

Rumi komt!

Co2-concentratie lokaal (COVID)

462

Woord van de dag

シャクハチする
Shakuhachi suru
Pijpen (0)

Ons woordenboek bevat momenteel 27.975 woorden

Kanji van de dag

volgend, volgorde

Samengesteld ideogram. Bestaat uit [二 (naast elkaar leggen) + 欠 (een persoon die zijn lichaam buigt)] en staat voor het snel opruimen van de omgeving voordat men gaat rusten. Staat voor een korte pauze in het leger. Later werd het gebruikt voor het rangschikken van dingen in een bepaalde volgorde, en werd het geleidelijk een woord dat volgorde uitdrukt.

Japanse kinderen leren dit teken in groep 5. Je moet dit teken kennen op JLPT-niveau 3.

Vraag van de dag

火事かじです・非常口ひじょうぐちからげます

火事かじ場合ばあいは、非常口ひじょうぐちからげてください。



ねつたかいです・このくすりみます

Uit hoofdstuk 45

Onze database bevat momenteel 4764 vragen

Quiz: Hoe goed is jouw Japans?



>> Archief <<


Over ons | Privacybeleid | Mail ons (LEES DIT EERST!) | Bel ons: 06-108 95 993 (UITSLUITEND voor proeflessen of calamiteiten) | ©2008-2024 Akebono Translation Service