Conversatietekst

Geluidsbestand downloaden

ノアさん、何にしますか？	Noa-san, nan ni shimasu ka?	Wat neemt u?
私は刺身を食べます。鈴木さんは？	Watashi wa, sashimi wo tabemasu. Suzuki-san wa?	Ik neem sashimi. En u?
私は鯛にします。	Watashi wa tai ni shimasu.	Ik neem zeebrasem.
鯛は何ですか？	Tai wa nan desu ka?	Wat is zeebrasem?
魚です。	Sakana desu.	Dat is een vis.
へえ、そうですか。	Hee, sō desu ka.	Jee, dat wist ik niet.

ノアさん、何にしますか？

Noa-san, nan ni shimasu ka?

Wat neemt u?

Tot nu toe hebben we slechts met het werkwoord desu (zijn) gewerkt. In de vorige les hebben we ook kennis gemaakt met een van de ontkennende vormen van dit werkwoord: de wa nai desu (niet zijn). Deze les gaan we onze woordenschat iets uitbreiden.

Zoals eerder al terloops is opgemerkt, kent het Japans verschillende beleefdheidsniveaus. In het Nederlands drukken we die uit met woorden als jij en u. Aangezien Japan echter een bijzonder hiërarchische maatschappij is, kent het Japans iets meer mogelijkheden op dit gebied. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat niet alleen persoonlijke voornaamwoorden zoals jij en u, maar ook de vorm van het werkwoord zelf bepaalt hoe beleefd een zin wordt.

Omdat het bepalen en construeren van het juiste beleefdheidsniveau in het Japans bijzonder lastige materie is, willen we jullie eerst laten kennismaken met een vorm waarmee je in bijna elke situatie wel uit de voeten kunt. Het is een neutraal niveau dat beleefd genoeg is om mensen niet voor het hoofd te stoten. Voor hele goede vrienden is het te beleefd, maar better safe than sorry. Je kunt beter u tegen je vrienden zeggen dan je baas uitschelden voor hufter, bij wijze van spreken.

Daar komt bij dat zelfs jonge mensen normaliter op dit niveau met elkaar spreken zolang ze elkaar nog niet echt goed kennen. En met goed bedoelen we echt goed.

Van de gozaru (zijn) heb je al een neutrale beleefde vorm geleerd: desu (bevestigend) en de wa nai desu (ontkennend). Het werkwoord de gozaru kent ook nog een tweede (regelmatige) masu-vorm, maar deze neemt binnen het Japans een bijzondere positie in. Voorlopig kun je deze vorm vergeten, want hij hoort bij het zogenaamde respectvolle beleefdheidsniveau, waarmee we ons later pas gaan bezighouden: de gozaimasu .

Alle andere werkwoorden in het Japans kennen maar één masu-vorm, en die is altijd regelmatig. Je maakt deze vorm door aan de stam van het werkwoord het achtervoegsel masu te plakken. Blijft over de vraag hoe je van een werkwoord de stam vindt.

Zoals je je wellicht nog kunt herinneren, vind je de stam (basisvorm) van een Nederlands werkwoord meestal door en ervan af te halen. Werken wordt dan werk. Met die vorm kun je vervolgens aan de slag. Je kunt er bijvoorbeeld t’s aan vastplakken om zinnen als hij werkt te maken. In het Japans werkt dat net zo.

De stam van Japanse werkwoorden is bijna altijd regelmatig. Er zijn een paar uitzonderingen, waaronder suru (doen), met als stam shi, kuru (komen) met als stam ki en gozaru (zijn, respectvol) met als stam gozai. De masu-vorm van deze werkwoorden wordt dus respectievelijk shimasu, kimasu en gozaimasu.

Shimasu is dus de neutrale, beleefde (lees: altijd veilige) vorm van doen. Nan ni is een samentrekking van nani ni. Nani betekent wat en ni is een partikel dat in dit geval tot betekent. Nan ni betekent dus tot wat, en nan ni shimasu betekent dus tot wat doen. Dan weet je nog niks, totdat we je vertellen dat dit een idioom is voor nemen als in kiezen.

Meneer Noah, wat nemen?

Noah en mevrouw Suzuki zitten in een restaurant, en mevrouw Suzuki vraagt zich af wat Noah gaat bestellen.

私は刺身を食べます。鈴木さんは？

Watashi wa, sashimi wo tabemasu. Suzuki-san wa?

Ik neem sashimi. En u?

Wo is een nieuw partikel. Het geeft in het Japans het lijdend voorwerp aan en wordt net als wa en ni achter het woord gezet waar het op slaat. We weten dus dat sashimi het lijdend voorwerp van de zin is. Tabemasu is de masu-vorm van het werkwoord taberu (eten).

Wat betreft mij, eten.

Zoals gezegd was het lijdend voorwerp sashimi. Het lijdend voorwerp van een zin is het antwoord op de vraag wat er wordt gedaan (voor gedaan mag je het hoofdwerkwoord van de zin invullen).

Wat wordt er gegeten? Sashimi!
Dus:
Wat betreft mij, sashimi eten.

De stam van werkwoorden

De Japanse werkwoorden kunnen worden onderverdeeld in drie groepen.

	1 eindigend op u	2 eindigend op iru	3 eindigend op eru	de gozaru
stam	u wordt i	iru wordt i	eru wordt e	[onregelmatig]
voorbeeld	kau (kopen) wordt kai- kaku (schrijven) wordt kaki- kagu (ruiken) wordt kagi- kasu (uitlenen) wordt kashi- katsu (winnen) wordt kachi- shinu (sterven) wordt shini- kamu (bijten) wordt kami- karu (maaien) wordt kari-	okiru (opstaan) wordt oki-	taberu (eten) wordt tabe-	de gozai-
tegenwoordige tijd	kai + masu = kaimasu (kopen, neutraal beleefd)	oki + masu = okimasu (opstaan, neutraal beleefd)	tabe + masu = tabemasu (eten, neutraal beleefd)	desu (zijn, neutraal beleefd) / de gozaimasu (zijn, respectvol beleefd)

Met deze eenvoudige tabel kun je van alle werkwoorden in het Japans de stam en dus de masu-vorm vinden. Er zit één addertje on het gras, en dat zijn alle werkwoorden die op iru/eru eindigen.

Zo zou je denken dat de stam van het werkwoord 切る kiru (snijden) ki is (het werkwoord eindigt immers op iru), resulterend in de masu-vorm kimasu. Helaas is dit niet het geval, want het wordt ingedeeld in de eerste groep (werkwoorden eindigend op u, waar dit werkwoord inderdaad ook onder kan vallen). De stam wordt dan kiri en de masu-vorm wordt dan kirimasu. Een ander werkwoord met exact dezelfde uitspraak, 着る kiru (dragen) , valt echter wel weer in groep 2. De stam wordt dan ki en de masu-vorm wordt dan kimasu. Kirimasu betekent dus altijd snijden, en kimasu betekent dus altijd dragen. En ja, als je heel goed hebt opgelet, weet je dat het ook nog komen kan betekenen, want kimasu is ook de onregelmatige masu-vorm van kuru.

Gelukkig valt het gros van de werkwoorden die op iru/eru eindigen in groep 2 of 3 en hoef je hier voorlopig nog niet aan te denken. Houd echter wel in gedachten dat de bovenstaande tabel niet altijd voldoende informatie geeft.

Merk daarnaast op dat de stam van bijvoorbeeld het werkwoord dasu (eruit gooien) niet dasi is, want de si bestaat (officieel) niet (je komt de klank als スィ wel tegen in bepaalde leenwoorden, maar dat telt niet). Volgens de zogenaamde gojūon, het rijtje dat je hier kunt vinden bij de naslagwerken op deze site, lopen de klinkers in het Japanse alfabet altijd in een vaste volgorde: a i u e o. De verbuiging van a naar i moet je altijd in de context van de gojūon plaatsen. In de rij van sa shi su se so vinden we vóór su shi; vandaar dat de stam dus dashi is.

De volgende zin heeft geen werkwoord. Er staat letterlijk wat betreft mevrouw Suzuki? In het Nederlands vertalen we dit als En mevrouw Suzuki (dan)? En u (dan)?

私は鯛にします。

Watashi wa tai ni shimasu.

Ik neem zeebrasem.

Tai is een van de vele vissen die je op Japanse menukaarten zult aantreffen. Het is zeebrasem. Wat betreft mij, doen tot zeebrasem. Kijk, daar heb je dat idioom weer: Wat betreft mij, zeebrasem nemen.

鯛は何ですか？

Tai wa nan desu ka?

Wat is zeebrasem?

Nan desu is een samentrekking van nani desu (wat zijn). Wat betreft zeebrasem, wat zijn? Noah kent het woord Tai niet en vraagt mevrouw Suzuki wat het precies betekent.

魚です。

Sakana desu.

Dat is een vis.

Vis zijn. Tai is dus een soort vis.

へえ、そうですか。

Hee, sō desu ka.

Jee, dat wist ik niet.

Hee is een uitroep van verbazing, die altijd wordt geslaakt als je wordt geconfronteerd met iets wat je niet wist. Het woord wordt vaak wat overdreven geuit in situaties waarin Nederlanders een wat nuchterder (en schuchterder) goh of jee zouden slaken. In Leiden, waar ik vandaan kom, zeggen ze zelfs joh.

Jee, zo zijn?

---

Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!

---

Woordenlijst

Noa-san	ノアさん	meneer/mevrouw Noah	(Les 1)
nan	何	wat	(Les 3)
ni shimasu	にします	nemen	(Les 3)
ka	か	?	(Les 1)
Watashi	私	ik	(Les 1)
wa	は	wat betreft	(Les 1)
sashimi	刺身	sashimi	(Les 3)
wo	を	[lijdend voorwerp]	(Les 3)
tabemasu	食べます	eten	(Les 3)
Suzuki-san	鈴木さん	meneer/mevrouw Suzuki	(Les 1)
tai	鯛	zeebrasem	(Les 3)
desu	です	zijn; [tilt zin naar neutrale beleefdheidsvorm]	(Les 1)
Sakana	魚	vis	(Les 3)
Hee	へえ	goh, jee	(Les 3)
sō	そう	zo	(Les 1)

Nieuwe tekens

	ni		刺	sashi	doorboren
身	mi	lichaam	を	wo
食	ta	eten	べ	be
鯛	tai	zeebrasem	魚	sakana	vis
へ	he

Oefeningen

1. Meneer Satō, wat neemt u?		Satō-san wa nan ni shimasu ka?	佐藤さんは何にしますか。
2. Ik ben geen Japanner.		Watashi wa Nihonjin de wa nai desu.	私は日本人ではないです。
3. En meneer Kawasaki?		Kawasaki-san wa?	川崎さんは？
4. Meneer Kawasaki neemt zeebrasem.		Kawasaki-san wa tai ni shimasu.	川崎さんは鯛にします。
5. Zeebrasem is een vis.		Tai wa sakana desu.	鯛は魚です。
6. Noah is geen vis.		Noa-san wa sakana de wa nai desu.	ノアさんは魚ではないです。
7. Ik eet vis.		Watashi wa sakana wo tabemasu.	私は魚を食べます。
8. Ik ben geen Japanner.		Watashi wa Nihonjin de wa nai desu.	私は日本人ではないです。
9. Mevrouw Tasaki eet zeebrasem.		Tasaki-san wa tai wo tabemasu.	田崎さんは鯛を食べます。
10. Jee, is dat een vis?		Hee, sakana desu ka?	へえ、魚ですか。
11. Is dat zo?		Sō desu ka?	そうですか。
12. Wat is de masu-vorm van nomu (drinken)?		nomimasu	飲みます
13. Wat is de masu-vorm van taberu (eten)?		tabemasu	食べます
14. Wat is de masu-vorm van okiru (opstaan)?		okimasu	起きます
15. Wat is de masu-vorm van suru (doen)?		shimasu	します
16. Wat is de masu-vorm van kuru (komen)?		kimasu	来ます
17. Wat is de masu-vorm van kiru (snijden)?		kirimasu	切ります
18. Wat is de masu-vorm van kiru (dragen)?		kimasu	着ます
19. Wat is de masu-vorm van iku (gaan)?		ikimasu	行きます
20. Wat is de masu-vorm van dekiru (kunnen)?		dekimasu	出来ます
21. Wat is de masu-vorm van aruku (lopen)?		arukimasu	歩きます

Herhalingsoefeningen

Beweeg de muis over de vragen om de antwoorden weer te geven. Deze vragen worden automatisch en willekeurig geselecteerd uit vorige lessen. Je kunt soms meerdere keren dezelfde vraag krijgen.

1. Zij is Japanse.		Nihonjin desu.	日本人です。
2. Ja, inderdaad.		Hai, sō desu.	はい、そうです。
3. Aangenaam.		"Hajimemashite" of "Yoroshiku onegai shimasu"	初めまして／宜しくお願いします
4. Nederland is geen republiek.		Oranda wa kyōwakoku de wa nai desu.	オランダは共和国ではないです。
5. Meneer Duppen is toch een Duitser?		Duppen-san wa Doitsu-jin desu ne?	ドゥッペンさんはドイツ人ですね。
6. Noah is een Japanner.		Noa-san wa Nihonjin desu.	ノアさんは日本人です。
7. Nee, ze is Japanse.		Iya, Nihonjin desu.	いや、日本人です。
8. Ik ben Nederlander.		Watashi wa Oranda-jin desu.	私はオランダ人です。
9. Ik ben Suzuki.		Suzuki desu.	鈴木です。
10. Mevrouw Suzuki is Japanse.		Suzuki-san wa Nihonjin desu.	鈴木さんは日本人です。
11. En welke nationaliteit heeft mevrouw Suzuki dan?		Jaa, Suzuki-san wa nanijin desu ka?	じゃあ、鈴木さんは何人ですか。
12. Nederland is toch een koninkrijk?		Oranda wa ōkoku desu ne?	オランダは王国ですね。
13. Nederland is geen republiek.		Oranda wa kyōwakoku de wa nai desu.	オランダは共和国ではないです。
14. Nee, hij is geen Duitser.		Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	いや、ドイツ人ではないです。
15. Hij is een Nederlander.		Oranda-jin desu.	オランダ人です。
16. Nee, hij is geen Duitser.		Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	いや、ドイツ人ではないです。
17. Hij is Nederlander.		Oranda-jin desu.	オランダ人です。
18. Nee, hij is geen Duitser.		Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	いや、ドイツ人ではないです。
19. O.		Aa, sō desu ka.	あぁ、そうですか。
20. Noah is een Japanner.		Noa-san wa Nihonjin desu.	ノアさんは日本人です。