Discord 
TikTok 
YouTube 
Instagram 
Facebook 
Bluesky 
LinkedIn 
Tot nu toe hebben we slechts met het werkwoord desu (zijn) gewerkt. In de vorige les hebben we ook kennis gemaakt met een van de ontkennende vormen van dit werkwoord: de wa nai desu (niet zijn). Deze les gaan we onze woordenschat iets uitbreiden.
Zoals eerder al terloops is opgemerkt, kent het Japans verschillende beleefdheidsniveaus. In het Nederlands drukken we die uit met woorden als jij en u. Aangezien Japan echter een bijzonder hiërarchische maatschappij is, kent het Japans iets meer mogelijkheden op dit gebied. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat niet alleen persoonlijke voornaamwoorden zoals jij en u, maar ook de vorm van het werkwoord zelf bepaalt hoe beleefd een zin wordt.
Omdat het bepalen en construeren van het juiste beleefdheidsniveau in het Japans bijzonder lastige materie is, willen we jullie eerst laten kennismaken met een vorm waarmee je in bijna elke situatie wel uit de voeten kunt. Het is een neutraal niveau dat beleefd genoeg is om mensen niet voor het hoofd te stoten. Voor hele goede vrienden is het te beleefd, maar better safe than sorry. Je kunt beter u tegen je vrienden zeggen dan je baas uitschelden voor hufter, bij wijze van spreken.
Daar komt bij dat zelfs jonge mensen normaliter op dit niveau met elkaar spreken zolang ze elkaar nog niet echt goed kennen. En met goed bedoelen we echt goed.
Van de gozaru (zijn) heb je al een neutrale beleefde vorm geleerd: desu (bevestigend) en de wa nai desu (ontkennend). Het werkwoord de gozaru kent ook nog een tweede (regelmatige) masu-vorm, maar deze neemt binnen het Japans een bijzondere positie in. Voorlopig kun je deze vorm vergeten, want hij hoort bij het zogenaamde respectvolle beleefdheidsniveau, waarmee we ons later pas gaan bezighouden: de gozaimasu .
Alle andere werkwoorden in het Japans kennen maar één masu-vorm, en die is altijd regelmatig. Je maakt deze vorm door aan de stam van het werkwoord het achtervoegsel masu te plakken. Blijft over de vraag hoe je van een werkwoord de stam vindt.
Zoals je je wellicht nog kunt herinneren, vind je de stam (basisvorm) van een Nederlands werkwoord meestal door en ervan af te halen. Werken wordt dan werk. Met die vorm kun je vervolgens aan de slag. Je kunt er bijvoorbeeld t’s aan vastplakken om zinnen als hij werkt te maken. In het Japans werkt dat net zo.
De stam van Japanse werkwoorden is bijna altijd regelmatig. Er zijn een paar uitzonderingen, waaronder suru (doen), met als stam shi, kuru (komen) met als stam ki en gozaru (zijn, respectvol) met als stam gozai. De masu-vorm van deze werkwoorden wordt dus respectievelijk shimasu, kimasu en gozaimasu.
Shimasu is dus de neutrale, beleefde (lees: altijd veilige) vorm van doen. Nan ni is een samentrekking van nani ni. Nani betekent wat en ni is een partikel dat in dit geval tot betekent. Nan ni betekent dus tot wat, en nan ni shimasu betekent dus tot wat doen. Dan weet je nog niks, totdat we je vertellen dat dit een idioom is voor nemen als in kiezen.
Meneer Noah, wat nemen?
Noah en mevrouw Suzuki zitten in een restaurant, en mevrouw Suzuki vraagt zich af wat Noah gaat bestellen.
刺身
De kanji voor sashimi, letterlijk: doorboren lichaam. Dit slaat waarschijnlijk op het feit dat de staart en vinnen van de vis vaak aan het aan plakjes gesneden lichaam worden gespietst, zodat duidelijk is om welke vissoort het gaat (dit is aan het vlees alleen vaak niet goed te zien).
De kanji voor sashimi, letterlijk: doorboren lichaam. Dit slaat waarschijnlijk op het feit dat de staart en vinnen van de vis vaak aan het aan plakjes gesneden lichaam worden gespietst, zodat duidelijk is om welke vissoort het gaat (dit is aan het vlees alleen vaak niet goed te zien).
Wo is een nieuw partikel. Het geeft in het Japans het lijdend voorwerp aan en wordt net als wa en ni achter het woord gezet waar het op slaat. We weten dus dat sashimi het lijdend voorwerp van de zin is. Tabemasu is de masu-vorm van het werkwoord taberu (eten).
Wat betreft mij, eten.
Zoals gezegd was het lijdend voorwerp sashimi. Het lijdend voorwerp van een zin is het antwoord op de vraag wat er wordt gedaan (voor gedaan mag je het hoofdwerkwoord van de zin invullen).
Wat wordt er gegeten? Sashimi!
Dus:
Wat betreft mij, sashimi eten.
De stam van werkwoorden
De Japanse werkwoorden kunnen worden onderverdeeld in drie groepen.
|
| 1 eindigend op u | 2 eindigend op iru | 3 eindigend op eru | de gozaru |
|
stam | u wordt i | iru wordt i | eru wordt e | [onregelmatig] |
|
voorbeeld | kau (kopen) wordt kai- kaku (schrijven) wordt kaki- kagu (ruiken) wordt kagi- kasu (uitlenen) wordt kashi- katsu (winnen) wordt kachi- shinu (sterven) wordt shini- kamu (bijten) wordt kami- karu (maaien) wordt kari- | okiru (opstaan) wordt oki- | taberu (eten) wordt tabe- | de gozai- |
|
tegenwoordige tijd | kai + masu = kaimasu (kopen, neutraal beleefd) | oki + masu = okimasu (opstaan, neutraal beleefd) | tabe + masu = tabemasu (eten, neutraal beleefd) | desu (zijn, neutraal beleefd) / de gozaimasu (zijn, respectvol beleefd) |
Met deze eenvoudige tabel kun je van alle werkwoorden in het Japans de stam en dus de masu-vorm vinden. Er zit één addertje on het gras, en dat zijn alle werkwoorden die op iru/eru eindigen.
Zo zou je denken dat de stam van het werkwoord 切る kiru (snijden) ki is (het werkwoord eindigt immers op iru), resulterend in de masu-vorm kimasu. Helaas is dit niet het geval, want het wordt ingedeeld in de eerste groep (werkwoorden eindigend op u, waar dit werkwoord inderdaad ook onder kan vallen). De stam wordt dan kiri en de masu-vorm wordt dan kirimasu. Een ander werkwoord met exact dezelfde uitspraak, 着る kiru (dragen) , valt echter wel weer in groep 2. De stam wordt dan ki en de masu-vorm wordt dan kimasu. Kirimasu betekent dus altijd snijden, en kimasu betekent dus altijd dragen. En ja, als je heel goed hebt opgelet, weet je dat het ook nog komen kan betekenen, want kimasu is ook de onregelmatige masu-vorm van kuru.
Gelukkig valt het gros van de werkwoorden die op iru/eru eindigen in groep 2 of 3 en hoef je hier voorlopig nog niet aan te denken. Houd echter wel in gedachten dat de bovenstaande tabel niet altijd voldoende informatie geeft.
Merk daarnaast op dat de stam van bijvoorbeeld het werkwoord dasu (eruit gooien) niet dasi is, want de si bestaat (officieel) niet (je komt de klank als スィ wel tegen in bepaalde leenwoorden, maar dat telt niet). Volgens de zogenaamde gojūon, het rijtje dat je hier kunt vinden bij de naslagwerken op deze site, lopen de klinkers in het Japanse alfabet altijd in een vaste volgorde: a i u e o. De verbuiging van a naar i moet je altijd in de context van de gojūon plaatsen. In de rij van sa shi su se so vinden we vóór su shi; vandaar dat de stam dus dashi is.
De volgende zin heeft geen werkwoord. Er staat letterlijk wat betreft mevrouw Suzuki? In het Nederlands vertalen we dit als En mevrouw Suzuki (dan)? En u (dan)?
鯛
De kanji voor tai (zeebrasem). Zelfs als je het teken niet kent, kun je aan de linkerkant (魚=sakana) zien dat het om een vis gaat. Tai wordt meestal gegeten bij feestelijke gelegenheden. Dit schijnt iets te maken hebben met het feit dat het Japanse woord voor heuglijk (omedetai) op de naam van de vis (tai) eindigt.
De kanji voor tai (zeebrasem). Zelfs als je het teken niet kent, kun je aan de linkerkant (魚=sakana) zien dat het om een vis gaat. Tai wordt meestal gegeten bij feestelijke gelegenheden. Dit schijnt iets te maken hebben met het feit dat het Japanse woord voor heuglijk (omedetai) op de naam van de vis (tai) eindigt.
Tai is een van de vele vissen die je op Japanse menukaarten zult aantreffen. Het is zeebrasem. Wat betreft mij, doen tot zeebrasem. Kijk, daar heb je dat idioom weer: Wat betreft mij, zeebrasem nemen.
Nan desu is een samentrekking van nani desu (wat zijn). Wat betreft zeebrasem, wat zijn? Noah kent het woord Tai niet en vraagt mevrouw Suzuki wat het precies betekent.
Vis zijn. Tai is dus een soort vis.
Hee is een uitroep van verbazing, die altijd wordt geslaakt als je wordt geconfronteerd met iets wat je niet wist. Het woord wordt vaak wat overdreven geuit in situaties waarin Nederlanders een wat nuchterder (en schuchterder) goh of jee zouden slaken. In Leiden, waar ik vandaan kom, zeggen ze zelfs joh.
Jee, zo zijn?
Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!
Vragen en reacties
18-12-2008, 23:05
Dit onderwerp heeft 16 abonnees
Pagina 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Dit onderwerp heeft 16 abonnees
Dit artikel heeft 90 reacties. Dit is reactiepagina 1 van 9.
Hallo gast, alleen geregistreerde en aangemelde gebruikers kunnen op dit artikel reageren. Log in of registreer.
Zegt het voort! Vertel al je vrienden over deze site.
| 18-02-2021, 12:58 |    Loek van Kooten (7499 reacties)  Citeren | |
Beste Adewies, In het Japans is tai geen lijdend voorwerp, maar eerder een soort van meewerkend voorwerp. Letterlijk staat er zoiets als: "Ik doe het tot zeebrasem." Je kunt het zien als een idioom. Ook is het belangrijk om je te realiseren dat wat een lijdend voorwerp in het Nederlands is, in het Japans niet altijd een lijdend voorwerp hoeft te zijn (en vice versa). | ||
| 18-02-2021, 12:07 |   Adewies (1 reactie)  Citeren | |
| Kawasaki-san wa tai ni shimasu.
Eerder in het artikel staat wo om het lijdendvoorwerp aan te geven (tai) waarom niet in deze zin? | ||
| 26-06-2017, 17:17 | Viki (3 reacties) Citeren | |
| woah wat een snel antwoord! dank u :) | ||
| 26-06-2017, 17:14 | Loek van Kooten (7499 reacties) Citeren | |
| Dat klopt: twee is te veel. Dat principe mag je het eerste leerjaar sowieso aanhouden. Dubbele partikels bestaan wel in het Japans, maar dat zul je zeker in het begin nooit tegenkomen. De combinatie "wo ni" is sowieso altijd fout. | ||
| 26-06-2017, 17:04 | Viki (3 reacties) Citeren | |
| Dus als ik 'ni shimasu' gebruik moet ik geen 'wo' meer gebruiken?
Zou 'tai wo ni shimasu' verkeerd zijn? Alvast bedankt voor de uitleg. | ||
| 06-03-2016, 17:50 | Loek van Kooten (7499 reacties) Citeren | |
| Dat is inderdaad fout! | ||
| 06-03-2016, 14:19 |  Bryan Sotem (75 reacties) Citeren | |
| Heel erg bedankt voor je antwoord Loek!
Fijn dat deze vraag klopt. Dat gaat helpen bij nieuwe zinnen maken. Ik heb nog een kleine vraag. 
In: "Sakana wo shimasu ka?" Is het partikel "wo" dan foutief, omdat het niet zoals "ni", "tot" betekend in deze context? 
Word "(ik)Sakana nemen" dan "(ik)Sakana doen"? | ||
| 06-03-2016, 08:41 | Loek van Kooten (7499 reacties) Citeren | |
| Dat zou correct zijn!
Tanaka-san wa sakana ni shimasu ka? Tanaka-san wa sakana wo tabemasu ka? | ||
| 06-03-2016, 00:41 | Bryan Sotem (75 reacties) Citeren | |
| Hallo Loek,
Wederom heb ik een leervraagje voor je. Ik heb begrepen dat "Ka" een zin vragend maakt. Als ik bijvoorbeeld aan iemand wil vragen of die persoon vis wilt nemen/eten; Zou het dan correct zijn als ik zou zeggen: "(Tanaka-san wa),Sakana ni(of wo) shimasu(of tabemasu) ka?" Klopt deze vraagstelling dan?
Alvast bedankt! 
| ||
| 03-03-2016, 17:04 | Bryan Sotem (75 reacties) Citeren | |
| Bedankt voor je snelle reactie!
Ik zie ook net dat mijn vraag ook stukken beter had kunnen formuleren. Sorry | ||
Adewies schreef Kawasaki-san wa tai ni shimasu. Eerder in het artikel staat wo om het lijdendvoorwerp aan te geven (tai) waarom niet in deze zin? 
Nieuw forumonderwerp / Volgende pagina >>
