Schrift

Het Japans is qua schrift een van de meest complexe talen ter wereld. Het maakt gebruik van drie verschillende alfabetten, die door elkaar worden gebruikt. Als je de westerse namen die in gewoon abc worden geschreven meerekent, gebruikt het Japans zelfs vier alfabetten door elkaar.

De drie Japanse alfabetten zijn het katakana, het hiragana en de kanji. De kanji zijn de ideogrammen die ooit vanuit het Chinees zijn geïmporteerd. Deze tekens hebben naast een uitspraak ook een echte betekenis.



Katakana en hiragana zijn fonetische alfabetten die beide van de kanji zijn afgeleid; hoewel beide alfabetten exact dezelfde (46) klanken kennen, hebben ze wel een verschillende functie. Zo wordt het katakana meestal gebruikt voor het weergeven van buitenlandse namen en leenwoorden, terwijl het hiragana meestal wordt ingezet voor grammaticale uitgangen (denk aan de t in hij wordt).





In deze eerste tekst komen we alle drie de alfabetten al tegen. Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar deze zin:



De eerste twee tekens zijn katakana: no-a voor Noah, een niet-Japanse naam. De volgende drie tekens zijn hiragana: sa-n wa. Daarna volgen twee kanji: nani-jin. De zin eindigt ten slotte met drie hiragana-tekens (de-su ka) en een vraagteken.

In de komende lessen zullen we nog uitvoerig terugkomen op het Japanse schrift. Op dit moment hoef je alleen maar te weten dat het Japans drie alfabetten kent, en wat grofweg de verschillen zijn tussen deze drie alfabetten.

Uitleg tekst

Buitenlandse namen blijven in het Japans in principe hetzelfde, zolang je je maar realiseert dat het Japans veel minder klanken kent dan het Nederlands. Zo af en toe zal er dus wat geschaafd moeten worden, omdat het Japans fenomenen als een snurkende g gewoon niet kent. In dit geval blijft de naam aardig heel, want alleen de niet-uitgesproken h op het eind verdwijnt: Noah wordt in het Japans namelijk weergegeven met twee tekens: no en a, samen Noa. Dit verklaart tevens waarom buitenlandse namen vaak moeilijk naar westers schrift zijn te herleiden als ze eenmaal in het Japans zijn getranscribeerd: in het Nederlands kennen we zowel Noa als Noah, en dat verschil is in het Japans niet meer te zien.

Japanse werkwoorden worden niet vervoegd zoals in het Nederlands. Ik word, jij wordt, hij wordt, wij worden... het werkwoord blijft in het Japans onveranderd. Desu is het Japanse equivalent van zijn. De hele zin luidt dus: Noah zijn. In het Nederlands wordt dat dan ik ben Noah, maar in een andere context had de zin net zo goed kunnen betekenen hij is Noah.

Hajimemashite is het Japanse equivalent van aangenaam kennis te maken. Letterlijk betekent het zoiets als beginnend, maar zoals zo vaak bij vastgeroeste idiomen staat niemand daar nog bij stil. Het hele werkwoord is hajimeru (beginnen). Judo-fanaten herkennen hierin wellicht de kreet hajime! (begin!), waarmee de scheidsrechter een wedstrijd laat beginnen.



De eerste zin zou je in principe al moeten kunnen vertalen: Suzuki zijn. Zoals je ziet, wordt de Japanse naam Suzuki in kanji geschreven. Het tweede teken herken je wellicht van het eerste voorbeeld in deze les met de bomen, het bos en het woud. Het eerste teken is suzu (klok, als in bel). Suzuki betekent dus letterlijk belboom.

Yoroshiku onegai shimasu is een hele mond vol. Letterlijk vertaald betekent het zoiets als Ik hoop dat u mij gunstig gezind zult zijn en er zijn zelfs vertalers die het zo vertalen. Maar er is natuurlijk geen Nederlander die zo’n zin uit z’n strot kan krijgen, en je moet deze zin dus ook in de Japanse context plaatsen. In de praktijk worden deze woorden geuit als je iemand voor het eerst tegenkomt of als je iemand alvast wilt bedanken voor het feit dat hij of zij je een gunst zal verlenen. In het eerste geval zeggen we in Nederland aangenaam; in het tweede geval zeggen we alvast bedankt. Kromme en letterlijke vertalingen zijn leuk voor theoretici, maar uiteindelijk telt alleen wat zinnen in de praktijk betekenen; meer betekenis dan dat moet je er ook niet aan toekennen.



Het achtervoegsel san kan zowel meneer als mevrouw betekenen. Van Suzuki-san weten we dus niet of hij/zij een meneer of mevrouw is. Het achtervoegsel san is een eretitel; je mag het woord dan ook nooit achter je eigen naam zetten (tenzij je een komisch effect beoogt). In het Nederlands klinkt dat trouwens ook stom. Niemand zegt Ik ben meneer Janssen. Ik ben Janssen klinkt al stukken beter.

Het is velen waarschijnlijk bekend dat de bekendste berg in Japan, de Fuji, door de Japanners Fuji-san wordt genoemd. Volgens een broodje-aapverhaal tonen de Japanners met het woord san respect voor de berg. Niets is minder waar: san betékent namelijk ook berg. Het is het laatste teken in het onderstaande voorbeeld.

富士山
Fuji-san

Fuji-san betekent dus de berg Fuji.

Het is in het Japans niet ongewoon om san achter een voornaam te zetten, en zeker niet bij niet-Japanners. San in combinatie met de achternaam is standaard (en in de praktijk het formeelst). Daarna volgt san in combinatie met de voornaam, wat je zou kunnen classificeren als beleefd en informeel tegelijk. San bij de naam van een ander weglaten kan alleen als je hele dikke vrienden met iemand bent (en het gebeurt ook zeker niet automatisch, zelfs niet bij leeftijdsgenoten).

Als je dus twintig jaar bent en je een leuk meisje van ongeveer dezelfde leeftijd tegenkomt, ga je niet meteen jijen en jouen. Je zegt gewoon netjes san. Pas als iemand een héle goede vriend van je is geworden (met de nadruk op hele) én niet veel ouder is dan jij, laat je san weg.

Als iemand wél veel ouder is dan jij, zul je san altijd blijven gebruiken. Ja, zelfs als je beste vrienden bent.

Wa geeft de topic van de zin aan. Dit is iets anders dan het onderwerp (waarom dat zo is, daar komen we later op terug). Vertaal dit woord voorlopig even als wat betreft. Wa slaat altijd op het begrip ervóór, dus niet op het begrip erna. Noa-san wa betekent dus wat betreft meneer Noah. Let erop dat dit een van de weinige woorden is die in het Japans anders wordt opgeschreven dan uitgesproken: je zegt wa, maar in het Japans staat ha.

Nani betekent letterlijk wat en komt in tal van combinaties voor. Met jin (persoon, mens) krijg je de combinatie nanijin, letterlijk wat voor persoon, wat voor mens. In de praktijk verwijst dit bijna altijd naar de nationaliteit van mensen.
De hele zin tot nu toe luidt: Wat betreft meneer Noah, wat voor nationaliteit zijn.

Ka is een zogenaamd partikel (een verzamelwoord voor alles wat grammaticaal niet te definiëren is) dat achter aan een zin wordt gezet om de zin vragend te maken. Het vraagteken na de zin is eigenlijk dubbelop. In het Japans zou je de zin dus ook mogen schrijven als:

ノアさんは何人ですか。

Hoewel het vraagteken hier ontbreekt, blijkt uit ka dat de zin toch vragend is. De hele zin luidt dus Wat betreft meneer Noah, wat voor nationaliteit zijn? Nu wordt ook duidelijk hoe we tot de vertaling Uit welk land komt u? zijn gekomen.



Watashi is Japans voor ik. In de praktijk blijkt dat het Japans nog veel meer woorden voor ik kent, maar daar komen we later nog op terug. Voorlopig is watashi het veiligst en het neutraalst.

De jin uit Orandajin kennen we: het gaat hier weer om een persoon, mens of nationaliteit. Oranda (van het Portugese Holanda) staat voor Nederland, en een Orandajin is dus een Nederlander.

Wat betreft mij, Nederlander zijn.

Letterlijk dus Ik ben Nederlander, maar dat loopt in het Nederlands niet lekker in combinatie met de vraag Uit welk land komt u? In het Nederlands is de vertaling dus iets aangepast, maar in wezen is de betekenis natuurlijk gewoon hetzelfde. We leren hier conversatie, geen wetboeken vertalen.



Een Nihonjin is een Japan-persoon, ofwel een Japanner.

Aan het eind van de zin zien we tevens een nieuw partikel: ne, dat letterlijk kan worden vertaald als hè, nietwaar of toch?
Wat betreft mevrouw Suzuki, Japanner zijn, nietwaar?



Hai is Japans voor ja, en sō is het equivalent van zo.

Ja, zo zijn.

---

Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!

---