Inleiding

In dit artikel wil ik - met jullie hulp - graag een overzicht maken van dingen in Japan die je beter wel en niet kunt doen.

Ik maak alvast een klein beginnetje en hoop dat jullie met zo veel mogelijk aanvullingen kunnen komen!

Wat voor souvenirs kan ik meenemen voor vrienden/zakenrelaties in Japan?

Je maakt een goede indruk als je voor de Japanners een kleinigheidje meeneemt. Japanners zijn bijvoorbeeld gék op stroopwafels. Die hebben ze daar niet. Makkelijk mee te nemen, origineel en als je ze in zo'n mooi ijzeren blikje met een Delfts Blauw-motief stopt, is het nog enigszins authentiek ook. Andere suggestie: Droste-chocolaatjes. Neem geen drop mee. Japanners vinden dat over het algemeen bijzonder smerig.

Blijf altijd beleefd en vermijd confrontaties

Regel 1 is: blijf beleefd, wat er ook gebeurt. Japanners hebben respect bijzonder hoog in het vaandel staan en zullen conflicten op alle mogelijke manieren proberen te vermijden (enkele uitzonderingen daargelaten). Wees daarom geduldig, ook als dingen niet naar je zin gaan. Je kunt je problemen uitleggen zonder anderen meteen persoonlijk aan te vallen.

Mokken en klagen (de Nederlandse volkssport) wordt door Japanners over het algemeen als bijzonder kinderachtig ervaren. Wees dus volwassen en blijf positief ingesteld. Zo verstoor je de harmonie niet.

Bij gevoelige onderwerpen geef je je mening met respect en druk je jezelf diplomatiek uit. Je vangt meer vliegen met stroop dan met azijn.

De grootste valkuil voor Nederlanders tijdens de omgang met Japanners is de befaamde Nederlandse botheid en directheid. Kleed je boodschap dus altijd mooi in. Door attent te zijn, kun je bij Japanners trouwens altijd een wit voetje halen.

De buiging

Oefen de buiging. Vrouwen hebben de handen over elkaar tussen de bovenbenen en buigen hun rug strak (!) voorover. Mannen doen hetzelfde, maar dan met de handen aan de buitenkant van de benen. Zorg dat de buiging er strak uitziet: laat niet als een slungel je handen ergens beneden bungelen en houd je rug recht. De regels voor de frequentie en de diepte van de buiging zijn bijzonder complex. Doe daarom gewoon de Japanners na: als zij buigen, buig je terug. Als de ander een hogere status heeft dan jij (een zakenrelatie van wie je een order wilt binnenslepen), buig je iets dieper dan hem of haar; als de ander een lagere status heeft dan jij (een winkelbediende), buig je iets minder diep dan hem of haar; als de ander een véél lagere status heeft dan jij (een kind), volsta je met een vriendelijk knikje.

Zorg ervoor dat jouw hoofd niet tegen dat van de ander stoot (een bekend geintje uit Nederlandse commercials, maar ik heb met eigen ogen aanschouwd dat het zelfs de Japanners onderling wel eens overkomt)!

Zie LINK Let op! De buiging wordt hier gedeeltelijk op de hak genomen. De 'deep bow' op 0:43 is een persiflage op de buiging van schoolmoeders. De buiging op 1:05 is heel mooi en kun je als uitgangspunt gebruiken (vrouwen: handen over elkaar op de bovenbenen, niet ernaast). Wat er na 2:00 komt, mag je ter kennisgeving aannemen en/of met een korreltje zout nemen. De rest klopt wel heel aardig.

Visitekaartjes

Als je iemand voor het eerst ontmoet, wissel je altijd eerst visitekaartjes uit. Laat je eigen kaartje altijd ónder dat van de ander door gaan als de ander een hogere status heeft. Bestudeer het visitekaartje van de ander zorgvuldig (doe in ieder geval alsof), stel een vraag over de schrijfwijze van zijn naam om je interesse te tonen en leg het kaartje daarna voor je neer (gooi het niet achteloos weg en stop het niet in je broekzak). Na het gesprek berg je het kaartje zorgvuldig op in een visitekaartjeshouder of doosje.

Schoenen

Trek bij de entree van huizen altijd je schoenen uit en verwissel deze voor de slippers die klaar staan. Ga nooit met je schoenen op de matten van rijststro (tatami) staan die je in veel Japanse ruimten vindt. Houd altijd je sokken aan. Voer opnieuw een wisseltruc met de speciale toiletslippers uit als je naar de wc moet (deze slippers vind je in de wc zelf).

Neus snuiten

Snuit je neus op de wc en niet in het bijzijn van anderen (tenzij dat om medische redenen niet anders kan). Snuit zachtjes en ga in ieder geval niet staan trompetteren. Gebruik papieren zakdoekjes. Japanners walgen - terecht - van de (ietwat ouderwetse) Nederlandse gewoonte om je neus in textielen zakdoeken te snuiten en het inmiddels kleverig geworden goedje weer terug te stoppen in je broekzak.

Bad

Voordat je in (een openbaar) bad gaat, was je jezelf búiten het bad eerst helemaal met zeep. Spoel het schuim af, zorg dat je helemaal schoon bent en stap daarna pas het bad in. Schuim in bad is absoluut uit den boze. Het badwater laten weglopen ook.

Yukata

Op sommige gelegenheden zul je een yukata moeten aantrekken. Denk bijvoorbeeld aan traditionele Japanse restaurants/herbergen en/of speciale evenementen. Een yukata is een soort zomerkimono. Denk er hierbij aan dat als je de jas omslaat, links altijd boven rechts moet zitten. Rechts boven links wordt alleen gebruikt in de lijkverzorging.

Eten

Op straat

Eten en drinken terwijl je over straat slentert, wordt in Japan niet echt geaccepteerd. Nuttig maaltijden daarom in restaurants, in een kraampje, op een parkbankje of in de auto.

Slurpen

Het is in Japan volstrekt normaal om hete noedelsoep (de soep die je met stokjes eet) naar binnen te slurpen. Doe dit niet met normale soep.

Eetstokjes

Steek eetstokjes nooit ín het eten en geef eten ook nooit met eetstokjes door aan andere eetstokjes (dit gebeurt alleen op begrafenissen). Wijs niet met eetstokjes naar anderen (wijzen is in Japan onbeleefd, net als in Nederland trouwens).

Als je van een gezamenlijke schaal eet, pak je het eten van de schaal met de achterkant van je eetstokjes. Daarna eet je het met de voorkant van je eetstokjes op van je eigen bord. Dit is redelijk formeel, en vaak zal men dan ook tegen je zeggen dat je gewoon met de voorkant van je stokjes mag eten.

Yukata

Als je een yukata (zie LINK) aan doet, sla dan de linkerkant over de rechterkant (andersom gebeurt alleen als je dood bent).

Zitten

Zitten gebeurt aan westerse tafels of (lage) Japanse tafels. Als je aan een Japanse tafel zit, zit je op de grond. In een formele atmosfeer vouw je je voeten onder je achterwerk (ja, dit doet in het begin pijn) en houd je je benen bij elkaar (dit in tegenstelling tot de zit in Japanse vechtsporten, waarbij je de benen als man ietwat uit elkaar houdt). Als het goed is, zal men je al snel uitnodigen om in kleermakerszit te gaan zitten (ashi wo kuzushite kudasai). Doet men dat niet, dan bied je je excuses aan en ga je zelf over tot kleermakerszit als je het echt niet meer hardt.

Vrouwen mogen nóóit in kleermakerszit zitten. Van hen wordt verwacht dat ze de benen (in informele situaties) zijdelings onder zich uitstrekken.

Wie is de baas?

Als je een zakenrelatie ontmoet, is dat vaak niet degene die uiteindelijk de knopen gaat doorhakken. Verhalen worden vaak mee teruggenomen naar het bedrijf, alwaar druk wordt overlegd voordat de Japanners een beslissing nemen. Dit kost tijd. Verwacht daarom niet dat je meteen met een groot contract terug naar Nederland gaat.

Je kunt wel beleefd vragen hoe het besluitvormingsproces in elkaar steekt en wanneer je wél een definitief antwoord kunt verwachten. Pas alleen op dat je de Japanners niet onder druk zet, want dat werkt meestal averechts. Geef ze tijd en ruimte.

Ja is geen ja

Het Japanse 'wakarimashita' betekent 'ik begrijp het'. Dat een Japanner je begrijpt, wil nog niet zeggen dat hij het met je eens is, of dat je een definitieve ja krijgt.

---

Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!

---