Conversatietekst

Geluidsbestand downloaden

ノアさんはドイツ人ですね。	Noa-san wa Doitsu-jin desu ne?	U komt toch uit Duitsland?
いや、ドイツ人ではないです。	Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	Nee, ik kom niet uit Duitsland.
あぁ、そうですか。じゃあ、何人ですか。	Aa, sō desu ka. Jaa, nanijin desu ka?	O, waar komt u dan vandaan?
オランダ人です。	Oranda-jin desu.	Ik kom uit Nederland.
オランダは共和国ですね。	Oranda wa kyōwakoku desu ne?	Nederland is toch een republiek?
いいえ、共和国ではないです。王国です。	Iie, kyōwakoku de wa nai desu. Ōkoku desu.	Nee, Nederland is geen republiek. Het is een koninkrijk.

ノアさんはドイツ人ですね。

Noa-san wa Doitsu-jin desu ne?

U komt toch uit Duitsland?

Inmiddels mag duidelijk zijn dat je nationaliteiten van mensen bijzonder eenvoudig kunt uitdrukken in het Japans. Duitsland is Doitsu, dus Duitser is Doitsu-jin. Nederland is Oranda, dus Nederlander is Oranda-jin.

Japan is Nihon, dus Japanner is Nihonjin. Exact hetzelfde geldt voor de vrouwelijke tegenhangers Duitse, Nederlandse en Japanse – in het Japans wordt dit onderscheid namelijk niet gemaakt. Een Doitsu-jin kan dus zowel een vrouw als een man zijn.

Het woord Doitsu is trouwens afgeleid van het Nederlandse (!) Duits.

Wat betreft meneer Noa, Duitser zijn, nietwaar?

いや、ドイツ人ではないです。

Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.

Nee, ik kom niet uit Duitsland.

Iya betekent Nee, maar is sterker dan het standaard iie, dat we in de laatste zin tegenkomen. Het is meer dan alleen een ontkenning en wordt gebruikt om aan te geven dat de ander het echt bij het verkeerde eind heeft, of dat je echt niet op een voorstel in wilt gaan.

Of je Duitser bent of Nederlander, maakt wettelijk gezien nogal wat uit. Vandaar de krachtige (maar beleefde) ontkenning met iya. Het woord wordt vaak ook los gebruikt, in de trant van iya…, bijvoorbeeld als iemand ergens echt geen trek in heeft, maar het onbeleefd vindt om dat expliciet te melden (en Japanners vinden expliciete uitspraken al heel erg snel onbeleefd, omdat ze anderen daarmee voor het hoofd kunnen stoten).

Stel bijvoorbeeld dat iemand suggereert om lekker uit eten te gaan, maar je daar vandaag echt geen trek in hebt. Aan de andere kant vind je het onbeleefd om keihard te weigeren, omdat de ander toch z’n best doet om het je naar de zin te maken. In zo’n geval zou je kunnen weigeren met iya… zonder je zin verder af te maken. Je zou het dan kunnen vertalen als nou… (eigenlijk heb ik niet zo’n zin).

Het verschijnsel van niet-afgemaakte zinnen, waarbij de ander het stuk tussen haakjes maar in gedachten moet afmaken, komt bijzonder vaak voor in het Japans. Het is een van de eerste manieren waarop je zult kennismaken met de befaamde indirectheid van Japanners, die er over het algemeen alles aan zullen doen om confrontaties of pijnlijke situaties te vermijden.

Dat is tegelijkertijd ook een van de belangrijkste dingen waar je in de omgang met Japanners aan zult moeten denken, als je ze tenminste te vriend wilt houden. Probeer altijd zo diplomatiek mogelijk te blijven. Je hoeft niet te zeggen dat het nieuwe pak van meneer Tanaka hem voor geen meter staat; je kunt ook zeggen dat het er mooi uitziet, maar dat het andere pak hem nog veel beter zal staan. Het effect zal hetzelfde zijn: je komt bij hetzelfde doel, maar met iets minder turbulentie.

In deze zin komen we ook het thema van deze les tegen: de ontkenning. Hoewel ontkenningen in het Japans bijzonder regelmatig verlopen, zullen we eerst het allerbelangrijkste werkwoord in de taal onder de knie moeten krijgen: de gozaru (zijn). Zelfs in het Japans, dat maar drie onregelmatige werkwoorden kent, is dit werkwoord onregelmatig. In de vorige les maakten we al kennis met de standaardvorm van het werkwoord: desu. In deze les komen we de ontkennende vorm tegen: de wa nai desu (letterlijk: niet zijnde in de hoedanigheid van). Er bestaat nog een ontkennende vorm, maar daar komen we later op terug.

Nee, niet Duitser zijn.

Wat je wellicht ook is opgevallen, is dat werkwoorden in het Japans niet alleen niet worden vervoegd (ik word, jij wordt, hij wordt, enzovoort), maar dat een Japanse zin tevens geen onderwerp nodig hoeft te hebben als dat uit de context duidelijk wordt. Er zijn maar twee mensen in dit gesprek, waarvan er één overduidelijk Japanner is. Deze opmerking moet dus wel op de niet-Japanner slaan. In zo’n geval mag je in het Japans het onderwerp weglaten. Sterker nog, dat mag niet alleen, vaak moet dat ook, wil je Japans niet ongelooflijk houterig gaan klinken (het Italiaans kent dit verschijnsel overigens ook).

Soms laten Japanners het onderwerp van de zin iets te enthousiast weg, waardoor het zelfs voor Japanse nieuwkomers in een gesprek onmogelijk is om binnen een minuut vast te stellen waar het gesprek over gaat. Het onderstaande oogt voor een buitenstaander heel cryptisch…

Yūko: Gegaan.
Tomomi: Wanneer?
Yūko: Gisteren.
Tomomi: Hoe waren?
Yūko: Fantastisch. Zongen schitterend.

…maar is al veel minder cryptisch als je weet dat Yūko vorige week nog tegen Tomomi had gezegd dat ze naar het popconcert van KOKIA zou gaan. Ook voor Japanners die niet met dit feit bekend zijn, is het gissen wie is gegaan, waar die persoon of personen naartoe zijn gegaan en wie er aan het zingen was of waren. Deze informatie kan in het Japans allemaal worden weggelaten.

あぁ、そうですか。じゃあ、何人ですか。

Aa, sō desu ka. Jaa, nanijin desu ka?

O, waar komt u dan vandaan?

Nu maken we kennis met de eerste uitroepen. Aa betekent o, als in o, maar dan begrijp ik het. Dit soort uitroepen zijn in het Japans lastig onder de knie te krijgen, omdat ze heel erg instinctief worden geslaakt. De kreet waar mensen vaak de meeste moeite mee hebben is itai (au). Leer jezelf maar eens aan om iets anders dan au te roepen op het moment dat die hamer je duim raakt, zonder ook maar een seconde na te denken!

O, zo zijn?

Jaa is een tweede uitroep die je vaak tegenkomt. Het geeft in dit geval aan dat de spreker het bij het verkeerde eind had, en het nog een keer gaat proberen. Letterlijk betekent het dus zoiets als In dat geval… In het Nederlands zeggen we dan dan.

In dat geval, welke nationaliteit hebben?

オランダ人です。

Oranda-jin desu.

Ik kom uit Nederland.

Dit behoeft weinig uitleg. Nederlander zijn. Ook hier is het onderwerp van de zin weggelaten. Er zijn twee sprekers. Eén spreker is overduidelijk Japanner, dus de opmerking moet wel op de andere spreker slaan.

オランダは共和国ですね。

Oranda wa kyōwakoku desu ne?

Nederland is toch een republiek?

Wat betreft Nederland, republiek zijn, nietwaar?

Nu veranderen we ineens van onderwerp. We hebben het niet meer over Noah, maar over het land Nederland. In zo’n geval moeten we het onderwerp van de zin wel duidelijk aangeven, want deze wending van het gesprek komt wel heel onverwacht uit de lucht vallen. Anders zou de vraag ineens zomaar op Amerika of Rusland kunnen slaan.

いいえ、共和国ではないです。王国です。

Iie, kyōwakoku de wa nai desu. Ōkoku desu.

Nee, Nederland is geen republiek. Het is een koninkrijk.

Deze bewering wordt minder stellig ontkend: met iie in plaats van iya. Noah verwacht niet dat de gemiddelde Japanner weet welke vorm van staatsbestuur ons land hanteert. Niet dat Noah hier heel bewust over nadenkt. Sterker nog, vaak is het verschil tussen iie en iya zo subtiel dat er eigenlijk nauwelijks verschil is. Je moet echter wel weten dat het er kan zijn.

We hebben het nog steeds over hetzelfde onderwerp: Nederland. Daarom hoeven we dit onderwerp ook niet meer te introduceren met wa. We gebruiken dus gewoon een zin zonder onderwerp, want dat de zin over Nederland gaat, is uit de context af te leiden.

Nee, geen republiek zijn. Koninkrijk zijn.

Schrift

Als je alle tekens van het hiragana-alfabet al kent, zal het je zijn opgevallen dat in deze les achter sommige tekens kleinere hiragana-tekens stonden. In de illustraties naast dit artikel wordt tekst en uitleg gegeven.

Tot slot

Om aan te geven hoe dubbelzinnig het Japans kan zijn, hieronder een tweede mogelijke vertaling van de conversatietekst in deze les.

ノアさんはドイツ人ですね。	Noa-san wa Doitsu-jin desu ne?	Noah komt toch uit Duitsland?
いや、ドイツ人ではないです。	Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	Nee, hij komt niet uit Duitsland.
あぁ、そうですか。じゃあ、何人ですか。	Aa, sō desu ka. Jaa, nanijin desu ka?	O, waar komt hij dan vandaan?
オランダ人です。	Oranda-jin desu.	Hij komt uit Nederland.
オランダは共和国ですね。	Oranda wa kyōwakoku desu ne?	Nederland is toch een republiek?
いいえ、共和国ではないです。王国です。	Iie, kyōwakoku de wa nai desu. Ōkoku desu.	Nee, Nederland is geen republiek. Het is een koninkrijk.

---

Smaakt dit naar meer? Japans leer je het beste "offline" op onze taalschool in Leiden. Daar kunnen we je tot een veel hoger niveau brengen en veel meer begeleiden. Klik hier voor meer informatie!

---

Woordenlijst

Noa-san	ノアさん	meneer/mevrouw Noah	(Les 1)
wa	は	wat betreft	(Les 1)
Doitsu-jin	ドイツ人	Duitser	(Les 2)
desu	です	zijn; [tilt zin naar neutrale beleefdheidsvorm]	(Les 1)
ne	ね	hè, nietwaar, toch, inderdaad	(Les 1)
Iya	いや	nee; nou...	(Les 2)
de wa nai desu	ではないです	niet zijn	(Les 2)
Aa	あぁ	o	(Les 2)
sō	そう	zo	(Les 1)
ka	か	?	(Les 1)
Jaa	じゃあ	in dat geval, dan	(Les 2)
nanijin	何人	welke nationaliteit	(Les 1)
Oranda-jin	オランダ人	Nederlander	(Les 1)
Oranda	オランダ	Nederland	(Les 2)
kyōwakoku	共和国	republiek	(Les 2)
Iie	いいえ	nee	(Les 2)
Ōkoku	王国	koninkrijk	(Les 2)

Nieuwe tekens

	do		イ	i
ツ	tsu		や	ya
な	na		あ	a
ぁ	a		じ	ji
ゃ	ya		あ	a
共	kyō	samen	和	wa	harmonie
国	koku	land	え	e
王	ō	koning	国	koku	land

Oefeningen

1. Meneer Duppen is toch een Duitser?		Duppen-san wa Doitsu-jin desu ne?	ドゥッペンさんはドイツ人ですね。
2. Nee, hij is geen Duitser.		Iya, Doitsu-jin de wa nai desu.	いや、ドイツ人ではないです。
3. Hij is een Nederlander.		Oranda-jin desu.	オランダ人です。
4. Nederland is toch een koninkrijk?		Oranda wa ōkoku desu ne?	オランダは王国ですね。
5. Ja, inderdaad.		Hai, sō desu.	はい、そうです。
6. En welke nationaliteit heeft mevrouw Suzuki dan?		Jaa, Suzuki-san wa nanijin desu ka?	じゃあ、鈴木さんは何人ですか。
7. Mevrouw Suzuki is Japanse.		Suzuki-san wa Nihonjin desu.	鈴木さんは日本人です。
8. Is mevrouw Suzuki geen Duitse?		Suzuki-san wa Doitsu-jin de wa nai desu ka?	鈴木さんはドイツ人ではないですか。
9. Nee, ze is Japanse.		Iya, Nihonjin desu.	いや、日本人です。
10. O.		Aa, sō desu ka.	あぁ、そうですか。
11. Japan is geen koninkrijk.		Nihon wa ōkoku de wa nai desu.	日本は王国ではないです。
12. Nederland is geen republiek.		Oranda wa kyōwakoku de wa nai desu.	オランダは共和国ではないです。

Herhalingsoefeningen

Beweeg de muis over de vragen om de antwoorden weer te geven. Deze vragen worden automatisch en willekeurig geselecteerd uit vorige lessen. Je kunt soms meerdere keren dezelfde vraag krijgen.

1. Hij is Nederlander.		Oranda-jin desu.	オランダ人です。
2. Ik ben een Japanse.		Watashi wa Nihonjin desu.	私は日本人です。
3. Ik ben Suzuki.		Suzuki desu.	鈴木です。
4. Welke nationaliteit heeft Noah?		Noa-san wa nanijin desu ka?	ノアさんは何人ですか。
5. Welke nationaliteit heeft mevrouw Suzuki?		Suzuki-san wa nanijin desu ka?	鈴木さんは何人ですか。
6. Piet is toch een Nederlander?		Pitto-san wa Oranda-jin desu ne?	ピットさんはオランダ人ですね。
7. Mevrouw Suzuki is Nederlander.		Suzuki-san wa Oranda-jin desu.	鈴木さんはオランダ人です。
8. Piet is toch een Nederlander?		Pitto-san wa Oranda-jin desu ne?	ピットさんはオランダ人ですね。
9. Noah is toch een Nederlander?		Noa-san wa Oranda-jin desu ne?	ノアさんはオランダ人ですね。
10. Ik ben Noah.		Noa desu.	ノアです。
11. Meneer Tanaka is toch een Japanner?		Tanaka-san wa Nihonjin desu ne?	田中さんは日本人ですね。
12. Noah is toch een Nederlander?		Noa-san wa Oranda-jin desu ne?	ノアさんはオランダ人ですね。
13. Mevrouw Suzuki is Nederlander.		Suzuki-san wa Oranda-jin desu.	鈴木さんはオランダ人です。
14. Ik ben een Japanse.		Watashi wa Nihonjin desu.	私は日本人です。
15. Meneer Tanaka is toch een Japanner?		Tanaka-san wa Nihonjin desu ne?	田中さんは日本人ですね。
16. Mevrouw Suzuki is Nederlander.		Suzuki-san wa Oranda-jin desu.	鈴木さんはオランダ人です。
17. Noah is toch een Nederlander?		Noa-san wa Oranda-jin desu ne?	ノアさんはオランダ人ですね。
18. Piet is toch een Nederlander?		Pitto-san wa Oranda-jin desu ne?	ピットさんはオランダ人ですね。
19. Ik ben een Japanse.		Watashi wa Nihonjin desu.	私は日本人です。
20. Welke nationaliteit heeft Noah?		Noa-san wa nanijin desu ka?	ノアさんは何人ですか。